Meningen verdeeld in Tweede Kamer over Lelystad Airport en locatie kazerne Zeewolde

DEN HAAG - De Tweede Kamer heeft zich maandagavond gebogen over de plannen van Defensie, waaronder de stationering van de F35 op Lelystad Airport en de grote kazerne die in Zeewolde komt. In Lelystad is met name de combinatie van militaire- en burgerluchtvaart voor sommige fracties onbespreekbaar, maar ook over de locatie voor de kazerne in Zeewolde hadden enkele Kamerfracties vragen.

Dat bleek maandagavond in een vijf uur durend overleg van staatssecretaris Gijs Tuinman et de Kamercommissie van Defensie. Bijna alle fracties zien de noodzaak dat de krijgsmacht moet uitbreiden in reactie op de toenemende spanningen in de wereld, vooral door de dreiging van Rusland.

"De benodigde ruimte is een logisch gevolg van een wereld waarin veiligheid niet meer vanzelfsprekend is,” aldus het Almeerse VVD-Kamerlid Ulysse Ellian. SP en Partij voor de Dieren zijn het meest kritisch over de ambities van Defensie, die voortvloeien uit wat de NAVO en Amerikaanse president Trump willen. De SP vindt dat Nederland zijn oren laat hangen naar het "boodschappenlijstje" van Trump.

De PVV vindt sommige plannen juist niet ver genoeg gaan. Kamerlid Joeri Pool vroeg zich af of Defensie wel voldoende ruimte voor uitbreiding krijgt: "Krijgen we discussie over een paar jaar niet opnieuw?"

Duidelijkheid
Tegelijk ziet de Kamer dat de 56 voorkeursvarianten van Defensie voor projecten in heel Nederland knellen. "Er liggen tal van opgaven, terwijl het landoppervlak niet meegroeit,” aldus GroenLinks-PvdA. "Waar Defensie uitbreidt worden mensen geraakt. Er is zo snel mogelijk duidelijkheid gewenst. Leer van Groningen!,” zei NSC, verwijzend naar de slepende discussies in het aardgasgebied.

Slepend dreigt ook dit dossier te worden. Gebrek aan duidelijkheid knaagt aan betrokken omwonenden. "In Zeewolde hoorden we: u heeft niet half een idee welke impact de plannen voor de kazerne hebben, welke spanningen dat achter de voordeur geeft,” zei SP-Kamerlid Sarah Dobbe. D66 vindt dat gezinnen van deur tot deur moeten worden begeleid van hun oude naar nieuwe woonplek, zodat ze hun leven zo snel mogelijk kunnen oppakken. De Kamer riep op tot ruimhartig compenseren van getroffen gezinnen en bedrijven.

BBB, PVV en CDA pleitten voor dubbelgebruik van landbouw- en natuurgrond door boeren en Defensie. "Wij willen agrarische oefenterreinen, waar boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. Met hybride-grondgebruik hoeven er minder bedrijven te worden verplaatst,” aldus Marieke Wijen-Nass (BBB).

Stikstof
Waar Defensie wil opschieten met de plannen, ziet de Kamer een forse beer op de weg: stikstof. "Vorige kabinetten en dit rampzalige kabinet doen niets om het op te lossen en willen slechts natuur- en milieuwetgeving aan de kant schuiven. Dat is de omgekeerde volgorde,” stelde Christine Teunissen (PvdD).

De VVD vreest dat de meeste plannen pas in 2035-2040 gerealiseerd zullen zijn. Dat gaat de partij te langzaam. Kamerlid Ellian wil dat voor Defensie een uitzondering wordt gemaakt op de stikstofregels, zodat Defensie kan bouwen en bedrijven versneld kunnen worden verplaatst. Mits goed onderbouwd denkt de VVD de Europese Unie mee te kunnen krijgen. SP, CDA en PvdD sabelden het voorstel neer: "Dit is veel te gemakkelijk: dit geitenpaadje naar Brussel is al eens geprobeerd,” aldus de PvdD.

Volgens Tuinman is niet stikstof het probleem en zorgen de projecten nauwelijks voor extra uitstoot. Het is de vergunningverlening die knelt en daar is het demissionaire kabinet mee bezig. De Kamer vond dat de bewindsman het probleem daarmee bagatelliseerde.

Spiekweg
Specifiek over de Flevolandse plannen wilden ChristenUnie en SGP weten waarom Tuinman kiest voor een kazerne aan de Spiekweg. De gemeente Zeewolde geeft immers de voorkeur aan Oosterwold. De impact op goede landbouwgrond is volgens de partijen aan de Spiekweg veel groter. CU en SGP vroegen verder aandacht voor de capaciteit van de Nijkerkerbrug en de wegen rondom Zeewolde en Nijkerk.

Volgens Tuinman is er uitgebreid naar beide locaties gekeken, maar scoort de Spiekweg op bijna alle fronten beter dan Oosterwold: sneller te realiseren, betere water- en bodemkwaliteit, betere bereikbaarheid, minder getroffen gezinnen.

Zeewolde wordt mogelijk een proefgebied voor medegebruik van agrarische grond als oefengebied, zei Tuinman. Een gebied in Drenthe ligt eerder voor de hand, maar hij ziet ook mogelijkheden om een pilotproject op te zetten bij de Spiekweg.

F-35
De komst van F-35's naar Lelystad Airport is voor de meeste fracties de meest logische keuze, omdat hier de minst direct-gehinderden wonen. Tegelijk zijn fracties bezorgd over wat de boeren rond de luchthaven letterlijk aan overlast boven het hoofd hangt.

ChristenUnie, GroenLinks-PvdA en CDA reageerden afwijzend op de voorwaarde van de provincie en gemeente Lelystad om alleen F-35's toe te staan als het vliegveld ook opent voor vakantievluchten. GroenLinks-PvdA sprak over een "zorgwekkende koppeling". "Dit mag geen package deal zijn, de afweging mag niet gebaseerd zijn op de commerciële luchtvaartlobby,” zei Jimme Nordkamp. BBB is tegen vakantievluchten, zolang er voor boeren (PAS-melders) geen oplossing is.

Hoewel het CDA in het verkiezingsprogramma de deur naar vakantievluchten openzet, klonk Kamerlid Derk Boswijk in het debat afwijzend: vakantievluchten zijn alleen mogelijk als wordt voldaan aan randvoorwaarden over overlast. "Ik ben bang dat de dossiers F-35 en vakantievluchten vertroebeld raken als er nog geen oplossing is voor de randvoorwaarden voor schoner en stiller vliegen,” aldus Boswijk.

De VVD is juist voor de combinatie straaljagers en vakantievluchten, zoals de regio wil. Als de Kamer dat niet wil, dan moet Defensie het vliegveld in Lelystad maar gewoon kopen, aldus Ellian. Daarover wilde Tuinman niet veel kwijt, al erkende hij dat er aan verschillende scenario's voor het vliegveld wordt gewerkt. Hoeveel koop van Lelystad Airport zou moeten kosten, kon hij niet zeggen, behalve dat het bedrag "significant" is.

De staatssecretaris wilde niet vooruitlopen op wat het huidige demissionaire kabinet nog dit jaar besluit over F-35's en groot handelsverkeer op Lelystad Airport. "Bestuurlijk draagvlak" van de provincie en gemeente Lelystad weegt voor hem zwaar, net zoals de financiële voordelen als de luchtmacht gebruik maakt van de voorzieningen van het burgervliegveld. "Dat biedt synergievoordelen, niet alleen in harde euro's, maar ook in economische ontwikkeling,” zei Tuinman.

Moties
ChristenUnie, GroenLinks-PvdA en PvdD dienden aan het einde een motie in, die het kabinet oproept om eind dit jaar een besluit over de F-35's op Lelystad Airport niet te koppelen aan vakantievluchten. De VVD kondigde een motie aan die wel aandringt op een dubbelbesluit. Tuinman ontraadde beide moties, juist omdat het kabinet nog een besluit moet nemen.

De SP riep in een motie op om gedwongen uitzetting, onteigening en verplaatsing van 27 bedrijven te voorkomen. In een tweede SP-motie wordt de staatssecretaris opgeroepen duidelijke kaders te stellen wat wordt verstaan onder "ruimhartig" compenseren van getroffenen. Volgens Tuinman heeft hij dat al gedaan in het debat: compensatie moet snel gebeuren tegen een volledige schadeloosstelling en mensen toekomstperspectief bieden.

Deze en 15 andere moties over de Defensieplannen worden binnenkort in stemming gebracht.

Dit artikel is afkomstig van Omroep Flevoland. De lokale omroep en Omroep Flevoland hebben een samenwerkingsverband.